Giá gạo tại Nhật Bản trong tháng 6 đã tăng vọt lên mức kỷ lục 99,2% so với cùng kỳ năm ngoái, tạo ra một thách thức lớn cho Thủ tướng Shigeru Ishiba trước thềm cuộc bầu cử Thượng viện dự kiến diễn ra vào cuối tuần này. Số liệu mới được Bộ Nội vụ Nhật Bản công bố vào ngày 18-7 cho thấy giá gạo nội địa đã tăng mạnh trong những tháng gần đây. Cụ thể, mức tăng trong tháng 5 là 101%, tháng 4 là 98,4%, và tháng 3 hơn 92,5%. Mặc dù lạm phát lõi đã giảm xuống 3,3% trong tháng 6, thấp hơn mức 3,7% của tháng 5 và dưới dự báo thị trường là 3,4%, tình hình giá gạo vẫn đang gây ra làn sóng bất mãn trong dân chúng.
Các chuyên gia phân tích rằng đợt tăng giá gạo hiện nay có thể bắt nguồn từ đợt nắng nóng khắc nghiệt và khô hạn cách đây hai năm. Cùng với đó, một số thương nhân đã đầu cơ tích trữ gạo để trục lợi, góp phần làm tình hình trở nên nghiêm trọng hơn. Chính phủ Nhật Bản đã phải can thiệp bằng cách tung kho dự trữ khẩn cấp từ tháng 2, một động thái hiếm khi xảy ra và thường chỉ được áp dụng trong những tình huống thảm họa lớn.
Khủng hoảng giá gạo này đã làm lộ rõ những điểm yếu trong chính sách nông nghiệp của Nhật Bản. Trong nhiều năm qua, Nhật Bản đã áp dụng các chính sách bảo hộ để bảo vệ nông dân, bao gồm hạn chế nhập khẩu gạo ngoại. Tuy nhiên, điều này đã khiến việc giải quyết cuộc khủng hoảng giá gạo hiện tại gặp nhiều khó khăn. Người dân thành thị, đặc biệt là các gia đình trẻ, đang cảm nhận rõ sức ép tài chính do giá tiêu dùng tăng cao.
Tại nhiều siêu thị ở Tokyo và Osaka, các kệ hàng gạo thường xuyên trống trơn. Nhiều cửa hàng phải treo biển khuyên người tiêu dùng chuyển sang dùng mì gói, bánh mì hoặc các loại thức ăn tinh bột giá rẻ khác. Tình hình này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống của người dân mà còn tạo ra áp lực chính trị lên chính phủ.
Tỷ lệ ủng hộ chính phủ của Thủ tướng Ishiba đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi ông nhậm chức vào tháng 10 năm ngoái. Giới quan sát nhận định rằng làn sóng bất mãn trong dân chúng, cùng với loạt bê bối trong đảng cầm quyền, đã khiến liên minh của ông Ishiba mất thế đa số tại Hạ viện trong cuộc bầu cử tháng 10. Nếu tình hình tiếp tục diễn ra, ông Ishiba có thể sẽ phải từ chức.
Nhật Bản cũng đang đối mặt với thách thức trong việc đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ trước thời hạn 1-8, khi mức thuế 25% của Mỹ áp lên hàng hóa Nhật bắt đầu có hiệu lực. Cuộc đàm phán này đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết, trong bối cảnh Nhật Bản đang nỗ lực ổn định tình hình kinh tế và chính trị trong nước.
