Hà Nội đang phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông. Với hơn 8 triệu phương tiện trên đường, trong đó có 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy, thành phố đang chịu áp lực rất lớn lên hạ tầng giao thông đô thị. Gần đây, Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 12/7/2024, yêu cầu Hà Nội triển khai các biện pháp mạnh mẽ nhằm giảm ô nhiễm không khí, bao gồm cả kế hoạch hạn chế xe máy chạy xăng vào khu vực Vành đai 1. Tuy nhiên, việc triển khai này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh những tác động tiêu cực đến đời sống của người dân và hoạt động của các doanh nghiệp.
Thực tế, Hà Nội đã có nhiều nỗ lực trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông. Thành phố đã tập trung phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng và khuyến khích sử dụng xe điện. Tuy nhiên, việc cấm xe máy ở Vành đai 1 cũng đặt ra nhiều thách thức và có thể gây ra những tác động đáng kể đến đời sống và chi phí tuân thủ của người dân. Ước tính, việc thay thế 600.000 xe máy trong khu vực Vành đai 1 với mức giá trung bình khoảng 25 triệu đồng/xe có thể dẫn đến tổng chi phí chuyển đổi lên đến 15.000 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang xe điện cũng mang lại cơ hội lớn cho các hãng xe trong nước. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp nội địa không chuẩn bị kịp thời, nguy cơ các loại xe máy điện giá rẻ nhưng chất lượng kém từ nước ngoài tràn vào thị trường Việt Nam là hoàn toàn có thể xảy ra. Chính vì vậy, cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp như cung cấp tài chính ưu đãi cho người mua, ban hành tiêu chuẩn và quy trình kiểm định để đảm bảo an toàn cho người sử dụng, cũng như khuyến khích sử dụng pin Li-ion thay vì pin axit chì.
Để giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông và ô nhiễm không khí, Hà Nội cần ưu tiên tối đa nguồn lực cho phát triển giao thông công cộng. Điều này bao gồm tăng số lượng xe buýt sạch, mở rộng hệ thống metro, xây dựng các trạm trung chuyển liên thông và số hóa hệ thống vé. Theo quy hoạch đã được đặt ra, đến năm 2035, Hà Nội sẽ hoàn thành 410 km đường sắt đô thị, và đến năm 2045 là 616 km. Đây là hướng đi đúng đắn nhưng đòi hỏi sự quyết liệt và tăng tốc đầu tư, thay vì dàn trải và thiếu quyết tâm như hiện nay.
Việc chuyển đổi từ xe chạy xăng sang xe điện là xu thế tất yếu, phù hợp với mục tiêu giảm phát thải và nâng cao chất lượng sống đô thị. Tuy nhiên, chính sách xanh không thể chỉ là chính sách hành chính áp đặt. Quá trình chuyển đổi cần có lộ trình rõ ràng, đánh giá tác động kỹ lưỡng, và quan trọng nhất là không đẩy người dân – đặc biệt là nhóm yếu thế – vào thế bị động.
