Hàng trăm tấn thanh long, ớt, đậu bắp của Việt Nam đang gặp khó khăn trong việc xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) do vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Sự chậm trễ này đã gây ra tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam.
Theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT, từ ngày 1-7-2025, trách nhiệm cấp phép này đã được chuyển từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương. Tuy nhiên, Sở An toàn thực phẩm tại các địa phương, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật.
Cụ thể, từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt không xuất được sang EU vì thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam cho biết có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu.
Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý. Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.
Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ. Tại hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết.
Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc ‘trong suốt về mặt kỹ thuật’ trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.
Để giải quyết tình trạng này, các cơ quan chức năng cần khẩn trương rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật và quy trình cấp phép để đảm bảo việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm xuất khẩu được thực hiện một cách nhanh chóng và hiệu quả. Đồng thời, cần có các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong việc khắc phục khó khăn và ảnh hưởng của việc chậm cấp phép.
Các doanh nghiệp xuất khẩu cần chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng để cung cấp thông tin và tài liệu cần thiết, đồng thời thực hiện các biện pháp khắc phục và phòng ngừa để hạn chế thiệt hại. Cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát để đảm bảo việc cấp phép và xuất khẩu hàng hóa được thực hiện đúng quy định pháp luật.
Trước mắt, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và địa phương trong việc cấp phép và quản lý xuất khẩu. Cần thiết phải có các giải pháp tạm thời và lâu dài để đảm bảo việc xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam được thực hiện một cách thuận lợi và hiệu quả.
