Phát triển các viện nghiên cứu và trường đại học thành những chủ thể nghiên cứu mạnh là một mục tiêu quan trọng được nhấn mạnh trong Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Để đạt được mục tiêu này, các viện nghiên cứu và trường đại học cần ưu tiên nâng cao chất lượng, tăng chiều sâu, tạo mối liên kết và đảm bảo tính khả thi của các đề tài nghiên cứu. Ngoài ra, việc phát triển mô hình hợp tác chặt chẽ giữa các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và địa phương là cần thiết để tạo ra một chuỗi giá trị khép kín, từ nghiên cứu cơ bản đến ứng dụng và thương mại hóa.
Các chuyên gia chỉ ra rằng một trong những khó khăn lớn hiện nay là vấn đề tài chính. Trong bối cảnh ngân sách dành cho khoa học còn hạn chế, việc tập trung nguồn lực cho nghiên cứu ứng dụng mang tính liên ngành và đa giai đoạn đang là một thách thức lớn. Thực trạng hiện nay là nhiều nghiên cứu chỉ dừng lại ở mức công bố trên các tạp chí quốc tế, báo cáo tại các hội nghị khoa học hoặc tham gia các cuộc thi nghiên cứu, mà không thể tiến tới giai đoạn chuyển giao công nghệ hoặc sản xuất thử nghiệm.
Để giải quyết thách thức này, các viện nghiên cứu và trường đại học cần có cơ chế tài chính linh hoạt và hấp dẫn hơn. Việc thành lập quỹ hỗ trợ riêng cho các giai đoạn chuyển tiếp từ kết quả nghiên cứu đến sản phẩm thử nghiệm, từ phòng thí nghiệm đến quy mô sản xuất, là một giải pháp cần xem xét. Các sản phẩm nghiên cứu có tiềm năng ứng dụng cao nên được ươm tạo trong các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nơi tập hợp các nhà khoa học, nhà đầu tư và chuyên gia thị trường.
Bên cạnh hỗ trợ tài chính, việc tạo dựng cơ chế rõ ràng để tuyển dụng, sử dụng và đãi ngộ đội ngũ nghiên cứu khoa học, đặc biệt là các nhà khoa học trẻ, cũng là yếu tố quan trọng. Điều này giúp họ yên tâm cống hiến và phát triển sự nghiệp trong nước. Hơn nữa, thiết lập hệ sinh thái kết nối giữa ba bên: nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp, là cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa các sản phẩm nghiên cứu vào thực tiễn một cách hiệu quả, từ đó đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kinh tế – xã hội.
Với định hướng rõ ràng từ Nghị quyết 57, cùng với sự quan tâm và đầu tư đúng đắn của Nhà nước, cũng như sự vào cuộc đồng bộ của các bên liên quan, nền khoa học công nghệ Việt Nam được kỳ vọng sẽ có những bước tiến quan trọng. Từng bước hình thành hệ sinh thái nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa bền vững, trong đó các viện nghiên cứu và trường đại học thực sự giữ vai trò nòng cốt, là mục tiêu phấn đấu trong thời gian tới.
Chỉ khi các viện nghiên cứu và trường đại học trở thành những chủ thể nghiên cứu mạnh, có khả năng tạo ra các sản phẩm nghiên cứu chất lượng cao, có tính ứng dụng thực tiễn và khả năng thương mại hóa, nền khoa học công nghệ của Việt Nam mới có thể thực sự phát triển, đáp ứng được nhu cầu của xã hội và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.
