Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Không còn là một lĩnh vực xa xôi và chỉ phục vụ mục đích quân sự hoặc nghiên cứu khoa học, công nghệ vũ trụ hiện nay đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực tại Việt Nam. Từ viễn thông, định vị dẫn đường đến viễn thám phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát rừng, đo đạc bản đồ và trồng trọt, công nghệ vũ trụ đã trở thành một công cụ quan trọng giúp chúng ta quản lý và phát triển đất nước.

Ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đã khẳng định rằng công nghệ vũ trụ đã hiện diện trong hầu hết các lĩnh vực tại Việt Nam. “Công nghệ vũ trụ như không khí, chúng ta sử dụng hằng ngày nhưng không nhận ra”, ông Ngọc nói. Không chỉ các bộ, ngành, nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng cũng đã ứng dụng công nghệ này vào thực tiễn. Khối tư nhân cũng bắt đầu tham gia mạnh mẽ, tạo nên làn sóng chuyển động tích cực từ nhà nước sang thị trường.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua. Hạ tầng công nghệ còn yếu, đầu tư chưa bài bản, thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành và chưa có chiến lược phát triển dài hơi. Ngoài ra, việc vận hành hệ thống dữ liệu vệ tinh đòi hỏi kiến thức đa ngành nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao lại đang thiếu nghiêm trọng.

Cục Viễn thám Quốc gia kiến nghị Chính phủ cần có chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, đầu tư hạ tầng công nghệ một cách căn cơ để ngành vũ trụ Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội. PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho rằng muốn phá vỡ rào cản và thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn, không chỉ dừng ở mốc 10 năm mà phải nhìn tới 2040-2050.

Vũ trụ không chỉ là lĩnh vực khoa học – công nghệ chiến lược mà đang trở thành một ngành kinh tế đầy tiềm năng. Kinh tế vũ trụ toàn cầu được dự báo sẽ đạt quy mô 1.400 tỉ USD vào năm 2030, với sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới. Việt Nam cần xác lập vị trí trong bức tranh này, không chỉ bằng ứng dụng vệ tinh, viễn thông mà còn thông qua các dịch vụ, sản phẩm công nghiệp phụ trợ và giáo dục khoa học.

Để đột phá, cần đưa công nghệ địa không gian vào chương trình chuyển đổi số quốc gia như một “lớp nền” của hệ thống số. Đồng thời, cần có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi sai lệch thông tin do công nghệ cũ để khuyến khích áp dụng dữ liệu mới. Bên cạnh đó, các chương trình phổ cập kiến thức vũ trụ cho học sinh, sinh viên và cán bộ công quyền cũng cần được triển khai rộng khắp.

Như vậy, có thể thấy rằng công nghệ vũ trụ đang đóng một vai trò ngày càng quan trọng trong sự phát triển của Việt Nam. Tuy nhiên, để có thể tận dụng tối đa những lợi ích mà công nghệ vũ trụ mang lại, chúng ta cần có những chiến lược phát triển dài hạn, đầu tư hạ tầng công nghệ và thu hút, giữ chân nhân tài. Với những nỗ lực và quyết tâm, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một nước mạnh về vũ trụ trong tương lai.

Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang đẩy mạnh công nghệ vũ trụ để phục vụ cho các mục đích kinh tế, xã hội và khoa học. Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, từ hệ thống định vị toàn cầu GPS đến viễn thám và viễn thông vệ tinh. Việt Nam cũng không ngoại lệ, và đã có những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực này.

Trong tương lai, công nghệ vũ trụ sẽ tiếp tục phát triển và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Việc phát triển công nghệ vũ trụ sẽ giúp chúng ta khám phá và hiểu rõ hơn về vũ trụ, cũng như mang lại những lợi ích kinh tế và xã hội cho nhân loại.

Với sự chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học, Việt Nam hoàn toàn có cơ hội vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Đây là nhận định của các chuyên gia quốc tế tại tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức.

TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời. Từ nền tảng siêu dẫn ban đầu, Saclay tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua hợp tác với các startup và tập đoàn.

TS Quang nhấn mạnh vai trò của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo ra môi trường làm việc mở và tự do cho các nhà khoa học.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người, và để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng.

Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Do đó, Việt Nam cần tập trung vào việc tạo ra môi trường tự do cho nhà khoa học và đầu tư vào nghiên cứu cơ bản.

TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Các chuyên gia cũng đề cập đến tầm quan trọng của việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Thông qua hợp tác với các nước tiên tiến, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm và công nghệ mới, đồng thời tạo ra cơ hội cho các nhà khoa học trẻ phát triển.

Trước những thách thức và cơ hội trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ, các chuyên gia kêu gọi Việt Nam cần có chiến lược phát triển khoa học và công nghệ toàn diện. Điều này không chỉ đòi hỏi sự đầu tư về tài chính mà còn cần tạo ra môi trường làm việc tự do và mở cho các nhà khoa học.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam có thể học hỏi từ các nước tiên tiến về cách phát triển công nghệ vũ trụ. Với sự quan tâm và đầu tư đúng trọng tâm, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ và tạo ra những đóng góp quan trọng cho ngành khoa học toàn cầu.

Ngày 24 tháng 7, Báo Tiền Phong đã tổ chức một buổi tọa đàm với chủ đề ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’. Sự kiện này tập trung vào việc đánh giá vai trò và tầm quan trọng của ngành công nghệ vũ trụ trong thời đại hiện nay, đồng thời chỉ ra những thách thức và khó khăn mà ngành phải đối mặt.

Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, đã có bài phát biểu khai mạc buổi tọa đàm. Ông cho biết trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ đã không còn giới hạn trong các chương trình khám phá không gian của một số ít quốc gia, mà đã trở thành một trụ cột chiến lược của nhiều nền kinh tế hiện đại. Các ứng dụng của công nghệ vũ trụ trong đời sống hàng ngày ngày càng đa dạng, bao gồm dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, viễn thông, nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, logistics, cũng như trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng.

Ông Sưởng cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của công nghệ vũ trụ thông qua việc dẫn báo cáo mới nhất của Space Foundation. Theo đó, kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và dự kiến sẽ vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Điều này cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng to lớn của ngành công nghệ vũ trụ.

Trong khi công nghệ vũ trụ tại Việt Nam còn ở giai đoạn đầu phát triển, ông Sưởng tin rằng Việt Nam đã có những bước đi quan trọng. Với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực của các cơ quan, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ. Điều này giúp đất nước đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

Buổi tọa đàm cũng là dịp để các chuyên gia thảo luận về những cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Họ đưa ra đề xuất về các cơ chế chính sách và mô hình hợp tác hiệu quả nhằm thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, với sự tham gia mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Cuộc thảo luận tập trung vào việc tìm kiếm các giải pháp để đẩy mạnh sự phát triển của ngành công nghệ vũ trụ. Với sự tham gia của các chuyên gia và khách mời, buổi tọa đàm là cơ hội để chia sẻ kinh nghiệm, ý tưởng và định hướng cho tương lai của ngành công nghệ quan trọng này.

Thông qua buổi tọa đàm, Báo Tiền Phong hy vọng sẽ góp phần nâng cao nhận thức về vai trò của công nghệ vũ trụ và thúc đẩy sự phát triển của ngành này tại Việt Nam. Từ đó, đất nước có thể tận dụng tối đa các cơ hội và vượt qua thách thức để trở thành một cường quốc về công nghệ vũ trụ trong tương lai.

Báo Tiền Phong là một trong những cơ quan truyền thông hàng đầu tại Việt Nam, luôn tiên phong trong việc thông tin và tuyên truyền về các vấn đề quan trọng của đất nước.