Hà Nội đang tích cực đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số trên nhiều lĩnh vực, bao gồm xây dựng chính quyền số, phát triển kinh tế số, xã hội số và hiện đại hóa phương thức phục vụ. Thành phố đã đạt được nhiều kết quả nổi bật trong việc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Ngay từ đầu năm 2025, UBND TP. Hà Nội đã chỉ đạo quyết liệt việc tổ chức thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW và Quyết định số 204-QĐ/TW của Ban Bí thư về chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng. Thành phố tập trung vào các trụ cột quan trọng như hoàn thiện thể chế, chính sách, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

Về xây dựng chính quyền số, Hà Nội đã triển khai hiệu quả 5 trụ cột chính: Hạ tầng số, nền tảng và hệ thống số, dữ liệu số, ứng dụng dịch vụ số và đảm bảo an toàn thông tin mạng. Dữ liệu trong các lĩnh vực then chốt như người có công, an sinh xã hội, hộ tịch, bảo trợ xã hội và trẻ em đã được chuẩn hóa, làm sạch và liên thông.

Trong lĩnh vực giáo dục, Hà Nội đã thí điểm học bạ số cho toàn bộ học sinh trung học cơ sở (THCS) và trung tâm giáo dục thường xuyên từ học kỳ II năm học 2024-2025. Lĩnh vực giao thông cũng đã chứng kiến bước đột phá khi Thành phố tiên phong ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong điều hành, tối ưu hóa đèn tín hiệu và xử lý vi phạm giao thông.

Trong hệ thống các cơ quan Đảng, đoàn thể Thành phố, chuyển đổi số được Thành ủy Hà Nội chỉ đạo quyết liệt với nhiều sáng kiến đồng bộ. Một dấu ấn nổi bật là việc tích hợp thành công 4 thủ tục hành chính Đảng lên Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Nguyễn Văn Phong nhấn mạnh: ‘Dữ liệu số là tài sản, là nền tảng cho phát triển và quản trị thông minh. Người đứng đầu các đơn vị phải trở thành hạt nhân, người truyền cảm hứng và dẫn dắt công cuộc chuyển đổi số’.

Hà Nội cũng là địa phương đi đầu trong thực hiện Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia. Thành phố triển khai hiệu quả các nền tảng như: Ứng dụng Công dân Thủ đô số – iHanoi, sổ sức khỏe điện tử, cấp lý lịch tư pháp trên VNeID…

Tới đây, Hà Nội sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số hiện đại, phục vụ toàn diện cho người dân và doanh nghiệp. Với những nỗ lực và quyết tâm của mình, Hà Nội đang ngày càng khẳng định vị trí của mình trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tại Hội nghị sơ kết kết quả hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong 6 tháng đầu năm 2025, Thứ trưởng Phạm Đức Long đã nhấn mạnh nỗ lực của Bộ trong việc vượt qua các thách thức, đặc biệt là việc kiện toàn tổ chức bộ máy sau hợp nhất để triển khai đồng bộ các mặt công tác.

Một trong những điểm sáng trong 6 tháng đầu năm là việc trình Quốc hội thông qua 5 dự án luật quan trọng, bao gồm Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp công nghệ số; Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật; Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi). Đây là những bước tiến quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho sự phát triển của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

Kinh tế số tiếp tục là một lĩnh vực nổi bật, chiếm 18,72% GDP và tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Lĩnh vực Bưu chính – Viễn thông cũng ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ với doanh thu tăng 12,8%, tốc độ mạng dẫn đầu khu vực và tỷ lệ ứng dụng IPv6 đạt 65%, vào top 10 thế giới. Những con số này cho thấy sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông tại Việt Nam.

Về thứ hạng quốc tế, Việt Nam xếp hạng 44/133 trong GII 2024, tăng 2 bậc so với năm 2023. Sự cải thiện này cho thấy nỗ lực của Việt Nam trong việc nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ. Ngoài ra, Sàn giao dịch công nghệ Việt Nam đã được ra mắt, nâng tổng số sàn công nghệ đang hoạt động trên cả nước lên 24 sàn. Điều này hứa hẹn sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ trong thời gian tới.

Song song với việc hoàn thiện thể chế và kiến tạo chính sách, Bộ KH&CN đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 55/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức. Đồng thời, Bộ đã phân cấp 78 nhiệm vụ, phân định thẩm quyền 06 nhiệm vụ từ cấp huyện xuống xã và lên tỉnh. Những động thái này thể hiện nỗ lực của Bộ trong việc tối ưu hóa bộ máy và nâng cao hiệu quả quản lý.

Trong 6 tháng cuối năm 2025, Bộ KH&CN sẽ tiếp tục trình Chính phủ xây dựng và sửa đổi các dự án luật, triển khai Chương trình Quốc gia phát triển công nghệ và công nghiệp chiến lược, tổ chức thành công Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ KH&CN nhiệm kỳ 2025–2030. Với đà phát triển như hiện nay, Bộ KH&CN kỳ vọng sẽ tiếp tục đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Phát triển các viện nghiên cứu và trường đại học thành những chủ thể nghiên cứu mạnh là một mục tiêu quan trọng được nhấn mạnh trong Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Để đạt được mục tiêu này, các viện nghiên cứu và trường đại học cần ưu tiên nâng cao chất lượng, tăng chiều sâu, tạo mối liên kết và đảm bảo tính khả thi của các đề tài nghiên cứu. Ngoài ra, việc phát triển mô hình hợp tác chặt chẽ giữa các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và địa phương là cần thiết để tạo ra một chuỗi giá trị khép kín, từ nghiên cứu cơ bản đến ứng dụng và thương mại hóa.

Các chuyên gia chỉ ra rằng một trong những khó khăn lớn hiện nay là vấn đề tài chính. Trong bối cảnh ngân sách dành cho khoa học còn hạn chế, việc tập trung nguồn lực cho nghiên cứu ứng dụng mang tính liên ngành và đa giai đoạn đang là một thách thức lớn. Thực trạng hiện nay là nhiều nghiên cứu chỉ dừng lại ở mức công bố trên các tạp chí quốc tế, báo cáo tại các hội nghị khoa học hoặc tham gia các cuộc thi nghiên cứu, mà không thể tiến tới giai đoạn chuyển giao công nghệ hoặc sản xuất thử nghiệm.

Để giải quyết thách thức này, các viện nghiên cứu và trường đại học cần có cơ chế tài chính linh hoạt và hấp dẫn hơn. Việc thành lập quỹ hỗ trợ riêng cho các giai đoạn chuyển tiếp từ kết quả nghiên cứu đến sản phẩm thử nghiệm, từ phòng thí nghiệm đến quy mô sản xuất, là một giải pháp cần xem xét. Các sản phẩm nghiên cứu có tiềm năng ứng dụng cao nên được ươm tạo trong các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nơi tập hợp các nhà khoa học, nhà đầu tư và chuyên gia thị trường.

Bên cạnh hỗ trợ tài chính, việc tạo dựng cơ chế rõ ràng để tuyển dụng, sử dụng và đãi ngộ đội ngũ nghiên cứu khoa học, đặc biệt là các nhà khoa học trẻ, cũng là yếu tố quan trọng. Điều này giúp họ yên tâm cống hiến và phát triển sự nghiệp trong nước. Hơn nữa, thiết lập hệ sinh thái kết nối giữa ba bên: nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp, là cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa các sản phẩm nghiên cứu vào thực tiễn một cách hiệu quả, từ đó đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kinh tế – xã hội.

Với định hướng rõ ràng từ Nghị quyết 57, cùng với sự quan tâm và đầu tư đúng đắn của Nhà nước, cũng như sự vào cuộc đồng bộ của các bên liên quan, nền khoa học công nghệ Việt Nam được kỳ vọng sẽ có những bước tiến quan trọng. Từng bước hình thành hệ sinh thái nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa bền vững, trong đó các viện nghiên cứu và trường đại học thực sự giữ vai trò nòng cốt, là mục tiêu phấn đấu trong thời gian tới.

Chỉ khi các viện nghiên cứu và trường đại học trở thành những chủ thể nghiên cứu mạnh, có khả năng tạo ra các sản phẩm nghiên cứu chất lượng cao, có tính ứng dụng thực tiễn và khả năng thương mại hóa, nền khoa học công nghệ của Việt Nam mới có thể thực sự phát triển, đáp ứng được nhu cầu của xã hội và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Với sự chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học, Việt Nam hoàn toàn có cơ hội vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Đây là nhận định của các chuyên gia quốc tế tại tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức.

TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời. Từ nền tảng siêu dẫn ban đầu, Saclay tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua hợp tác với các startup và tập đoàn.

TS Quang nhấn mạnh vai trò của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo ra môi trường làm việc mở và tự do cho các nhà khoa học.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người, và để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng.

Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Do đó, Việt Nam cần tập trung vào việc tạo ra môi trường tự do cho nhà khoa học và đầu tư vào nghiên cứu cơ bản.

TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Các chuyên gia cũng đề cập đến tầm quan trọng của việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Thông qua hợp tác với các nước tiên tiến, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm và công nghệ mới, đồng thời tạo ra cơ hội cho các nhà khoa học trẻ phát triển.

Trước những thách thức và cơ hội trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ, các chuyên gia kêu gọi Việt Nam cần có chiến lược phát triển khoa học và công nghệ toàn diện. Điều này không chỉ đòi hỏi sự đầu tư về tài chính mà còn cần tạo ra môi trường làm việc tự do và mở cho các nhà khoa học.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam có thể học hỏi từ các nước tiên tiến về cách phát triển công nghệ vũ trụ. Với sự quan tâm và đầu tư đúng trọng tâm, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ và tạo ra những đóng góp quan trọng cho ngành khoa học toàn cầu.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ ra thực trạng đáng lo ngại trong việc triển khai các hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Cụ thể, nhiều bộ, ngành và địa phương chưa chủ động đăng ký nhu cầu kinh phí cho các hoạt động này, dẫn đến sự phát triển chưa tương xứng của khoa học và công nghệ tại Việt Nam. Tình trạng này một phần xuất phát từ thể chế và cơ chế chính sách còn hạn chế, chưa đủ mạnh để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này.

Trước bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, việc tạo lập cơ chế và chính sách đủ mạnh để thu hút nhân tài trong lĩnh vực khoa học và công nghệ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ giúp Việt Nam thích ứng và phát huy được nội lực để tham gia vào cuộc cách mạng này một cách hiệu quả. Tuy nhiên, việc triển khai thu hút nhân lực cho khoa học và công nghệ vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là chính sách đãi ngộ chưa đủ mạnh và hấp dẫn để thu hút và giữ chân nhân tài.

Để giải quyết vấn đề này, cần có chính sách đột phá trong việc phát hiện, đào tạo, trọng dụng và đãi ngộ nhân tài. Xây dựng môi trường làm việc sáng tạo và cạnh tranh lành mạnh cũng là yếu tố quan trọng. Ngoài ra, việc thúc đẩy hợp tác giữa các viện, trường, doanh nghiệp và khu vực công trong đổi mới sáng tạo cũng cần được chú trọng.

Tại Kỳ họp thứ Chín vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo với nhiều chính sách có tính đột phá để khuyến khích những người nghiên cứu khoa học và công nghệ. Luật này quy định rõ về chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc phát triển khoa học và công nghệ.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ rõ mốc thời gian để hoàn thiện các chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Điều quan trọng là các cơ quan liên quan cần sớm vào cuộc để triển khai thực hiện các chính sách này một cách hiệu quả, nhằm thúc đẩy sự phát triển của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.