Hiện tượng các KOL và Influencer trở thành xu hướng trên mạng xã hội đã trở nên phổ biến trong thời gian gần đây. Hàng trăm nghìn người theo dõi các tài khoản của họ để cập nhật thông tin và được truyền cảm hứng. Tuy nhiên, gần đây, một số influencer đã bị phát hiện quảng cáo sai sự thật, lợi dụng lòng tin của người hâm mộ để kiếm lợi nhuận.

Mới đây nhất, L.H.T – một influencer sở hữu gần 700.000 người theo dõi – đã bị cộng đồng mạng chỉ trích vì thiếu trung thực trong hoạt động quảng cáo. Cô không chỉ tham gia quảng bá mà còn đảm nhận vai trò đại sứ thương hiệu cho một số dòng mỹ phẩm phổ thông. Trên mạng xã hội, cô thường xuyên chia sẻ về hiệu quả sản phẩm này dưới dạng những ‘trải nghiệm cá nhân’, tạo cảm giác chân thật và gần gũi, khiến người theo dõi tin rằng đó là cảm nhận thực tế, không mang mục đích thương mại.

Tuy nhiên, người theo dõi tinh ý phát hiện trong các Vlog và hình ảnh đời thường do chính T. đăng tải, hầu như không thấy sự xuất hiện của những sản phẩm này. Thay vào đó là loạt mỹ phẩm cao cấp, đắt tiền đến từ các thương hiệu nổi tiếng khác. Sự mâu thuẫn giữa hình ảnh quảng bá và tiêu dùng thực tế làm dấy lên nghi ngờ đây là hình thức quảng cáo trá hình, lợi dụng cảm xúc và lòng tin của người theo dõi.

Theo anh Ngô Vũ Thế Thiên – founder một thương hiệu thời trang nội địa, việc ‘bán hình ảnh’ qua mạng xã hội đang là nguồn thu lớn với các influencer. Trên thực tế, việc dựng nên lối sống hoặc câu chuyện cá nhân để gia tăng độ tin cậy cho sản phẩm không còn xa lạ. Một influencer tầm trung ở Việt Nam có thể kiếm 30 -100 triệu đồng/tháng nếu làm việc đều đặn, còn các gương mặt nổi bật có thể thu về 500 triệu đồng đến 1 tỉ đồng/tháng.

Nhưng thu nhập càng cao thì trách nhiệm càng lớn. Một hình ảnh cá nhân dù được xây dựng khéo đến đâu nhưng nếu dẫn dắt sai lệch hành vi tiêu dùng thì hậu quả có thể là mất lòng tin hoặc đối diện hệ quả pháp lý. Từ trải nghiệm thật đến tù tội, trường hợp kênh TikTok ‘Gia đình Hải Sen’ là ví dụ. Từ hình ảnh gia đình khởi nghiệp thành công, Lê Văn Hải thu hút hàng triệu người theo dõi, tạo nhiều tài khoản cho con và mẹ, lồng ghép quảng cáo ‘siro ăn ngon Hải Bé’ vào các video có trẻ nhỏ để tăng độ tin cậy.

Đặc biệt, con của Hải được cho là thường xuyên sử dụng sản phẩm, nhằm tạo cảm giác chân thực và an toàn. Tuy nhiên, tháng 6 vừa qua, Công an tỉnh Ninh Bình đã khởi tố, bắt tạm giam Lê Văn Hải để điều tra về tội ‘Buôn bán hàng giả là thực phẩm’. Thông tin ban đầu cho thấy chỉ riêng sản phẩm ‘siro ăn ngon Hải Bé’ đã được bán ra hơn 100.000 hộp, mang lại doanh thu hơn 16 tỉ đồng.

Luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, cho rằng influencer dùng hình ảnh cá nhân để quảng bá sản phẩm được xem là ‘người chuyển tải sản phẩm quảng cáo’. Việc này có vi phạm pháp luật hay không phụ thuộc vào mục đích quảng bá và tính minh bạch của nội dung, cụ thể là sản phẩm có bảo đảm chất lượng, nguồn gốc rõ ràng hay không.

Người tiêu dùng bị thiệt hại vì tin vào nội dung quảng cáo sai có quyền khởi kiện cá nhân hoặc tổ chức liên quan. Nếu có đủ chứng cứ, họ có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tính mạng. ThS Nguyễn Thị Thu Hiền, chuyên gia giáo dục, cho rằng khi người nổi tiếng chia sẻ trải nghiệm cá nhân, khán giả dễ tin vì cảm thấy gần gũi.

Nhưng nếu hình ảnh đó là giả thì việc lợi dụng niềm tin không chỉ thiếu trung thực mà còn có thể gây tổn thương tâm lý, nhất là với giới trẻ. Do đó, việc tăng cường kiểm tra và đưa ra các chế tài đối với các trường hợp quảng cáo sai sự thật là cần thiết để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và duy trì sự tin tưởng trên mạng xã hội.

Trong bối cảnh các influencer đang ngày càng trở nên phổ biến, việc nâng cao nhận thức về trách nhiệm của họ trong việc quảng bá sản phẩm là rất quan trọng. Đồng thời, người tiêu dùng cũng cần phải có tinh thần chủ động, cảnh giác trước các thông tin quảng cáo trên mạng xã hội để tránh bị lừa đảo.

Các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của các influencer trên mạng xã hội, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm để tạo ra một môi trường mạng an toàn và lành mạnh cho tất cả mọi người. Như vậy, chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, mới có thể hạn chế được tình trạng quảng cáo sai sự thật và mang lại một không gian mạng xã hội đáng tin cậy cho người dùng.

Trong bối cảnh thương mại điện tử tiếp tục phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, vấn đề hàng giả và hàng kém chất lượng đang trở thành một thách thức lớn. Mới đây, lực lượng quản lý thị trường đã công bố một báo cáo về tình hình vi phạm trong nửa đầu năm, trong đó, các cơ quan chức năng đã phát hiện và xử lý 166 vụ vi phạm liên quan đến hàng giả và hàng kém chất lượng trên môi trường thương mại điện tử.

Theo báo cáo, trong hơn nửa năm qua, lực lượng quản lý thị trường đã phát hiện 166 vụ vi phạm, mặc dù con số chính xác là 166, nhưng có thể nói rằng chỉ trong hơn 6 tháng, đã có 166 vụ vi phạm (gần 28 vụ/tháng) liên quan đến hàng giả và hàng kém chất lượng trên môi trường thương mại điện tử. Tổng số tiền xử phạt đối với các trường hợp vi phạm đã lên tới gần gần 3 tỷ đồng. Đáng chú ý, trị giá hàng hóa vi phạm ước tính đạt trên trên 1 tỷ đồng.

Những con số trên cho thấy, mặc dù đã có những nỗ lực từ phía các cơ quan chức năng trong việc kiểm soát, nhưng vẫn còn rất nhiều thách thức trong việc đảm bảo chất lượng hàng hóa trên môi trường thương mại điện tử. Việc kiểm soát hàng giả và hàng kém chất lượng trên các nền tảng trực tuyến không chỉ giúp bảo vệ người tiêu dùng mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng cho các doanh nghiệp.

Để ngăn chặn những vi phạm này, cơ quan chức năng đề xuất phải tăng cường các biện pháp kiểm soát, trong đó có việc yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử phải có trách nhiệm trong việc đảm bảo hàng hóa không bị hàng giả và hàng kém chất lượng. Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng đề xuất tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp để xây dựng các giải pháp kiểm soát có hiệu quả.

Trong thời gian tới, người tiêu dùng cũng cần tỉnh táo và tích cực trong việc kiến nghị các trường hợp vi phạm về hàng giả và hàng kém chất lượng để cơ quan chức năng có thể kịp thời ngăn chặn tình trạng này. Bên cạnh đó, người tiêu dùng cũng nên lựa chọn các nền tảng thương mại điện tử uy tín và tin cậy, cũng như có những hiểu biết cơ bản về cách thức đánh giá chất lượng của hàng hóa trên các nền tảng này.

Việc đảm bảo chất lượng hàng hóa và ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng trên môi trường thương mại điện tử là một quá trình liên tục và cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người tiêu dùng.