Hoàn thiện thể chế là yêu cầu cấp thiết và điều kiện tiên quyết để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực trung tâm cho tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực quản trị quốc gia. Bộ Khoa học và Công nghệ đang nỗ lực hoàn thiện thể chế để khoa học ‘ra trận’, công nghệ ‘ra thị trường’, và dữ liệu trở thành tài sản chiến lược.

Hạ tầng số được xác định là nền tảng chiến lược của quốc gia số, tương đương với hạ tầng giao thông và điện lực. Việc phổ cập hạ tầng số với băng thông siêu rộng và dung lượng siêu lớn là điều kiện cần thiết cho sự phát triển của nền kinh tế số. Phủ sóng 5G sâu rộng trên toàn quốc là nhiệm vụ cấp bách trong thời gian tới. Đây là bước đi quan trọng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ số vào mọi mặt của đời sống và sản xuất.

Chuyển đổi số là quá trình số hóa toàn diện, ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo để xử lý dữ liệu số, với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia số. Chuyển đổi số cần tạo ra mức tăng trưởng kinh tế tương ứng từ 1-1,5%. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự thay đổi căn bản trong cách thức quản lý và thực hiện các hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Quản lý khoa học theo kết quả đầu ra là hướng đi mới trong quản lý khoa học và công nghệ. Nhà nước chi 1 đồng cho nghiên cứu thì kết quả nghiên cứu đó phải tạo ra ít nhất 10 đồng doanh thu mới. Khoa học và công nghệ phải hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

Đổi mới sáng tạo là con đường để Việt Nam đưa khoa học và công nghệ ứng dụng vào cuộc sống. Đổi mới sáng tạo phải giúp Việt Nam tăng trưởng thêm 3% GDP mỗi năm. Để đạt được mục tiêu này, cần tạo ra một môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo, bao gồm cả việc hoàn thiện khung pháp lý và cung cấp các nguồn lực cần thiết.

Phát triển tài sản trí tuệ và chuẩn hóa tiêu chuẩn quốc gia là hai nhiệm vụ quan trọng trong thời gian tới. Chuyển dịch quan trọng nhất trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ là chuyển từ bảo vệ quyền sang tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa các kết quả nghiên cứu. Điều này sẽ giúp tạo ra giá trị kinh tế từ các kết quả nghiên cứu và phát triển.

Bộ Khoa học và Công nghệ đang đẩy mạnh hoàn thiện khung pháp lý cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Từ nay đến cuối năm 2025, Bộ sẽ phải hoàn thành và thông qua 4 luật, bao gồm 1 luật mới và 3 luật sửa đổi. Thể chế đổi mới sẽ gắn nghiên cứu với thị trường và quốc tế. Luật Khoa học và Công nghệ sửa đổi sẽ tạo ra thông thoáng cho hoạt động nghiên cứu với mục tiêu là tạo ra nhiều kết quả nghiên cứu có giá trị.

Luat Sở hữu trí tuệ sửa đổi sẽ biến các kết quả nghiên cứu này thành tài sản trí tuệ để giao dịch được. Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng bây giờ là lúc phải hành động quyết liệt và hiệu quả, làm thật nhiều, làm những việc lớn, hướng đến kết quả cuối cùng là tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, nâng cao năng lực quản trị quốc gia.

Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ (FCC) dự kiến sẽ triển khai quy định mới để hạn chế các công ty trong nước sử dụng thiết bị và công nghệ Trung Quốc cho các kết nối cáp viễn thông dưới biển. Sự phát triển này diễn ra trong bối cảnh Mỹ ngày càng tỏ ra quan ngại về vai trò của Trung Quốc trong việc xử lý lưu lượng mạng và đảm bảo an ninh dữ liệu trên quy mô toàn cầu.

FCC bày tỏ quan ngại rằng các đối thủ nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc, có thể đe dọa tới cơ sở hạ tầng cáp ngầm của Mỹ. Theo ông Brendan Carr, Chủ tịch FCC, cơ quan này đang thực hiện các biện pháp nhằm bảo vệ hệ thống cáp ngầm khỏi sự xâm nhập và tiếp cận của các đối thủ nước ngoài, cũng như các mối đe dọa về an ninh trên mạng và vật lý. FCC sẽ tiếp nhận các ý kiến và đề xuất từ các chuyên gia về những biện pháp bổ sung để bảo vệ an ninh cho các tuyến cáp viễn thông ngầm. Tuy nhiên, cơ quan này chưa tiết lộ thông tin chi tiết về kế hoạch của mình.

Trong nhiều năm qua, Mỹ đã thể hiện sự quan ngại về vai trò của Trung Quốc trong việc xử lý lưu lượng mạng. Washington lo ngại sâu sắc về an ninh dữ liệu liên quan đến mạng lưới hơn 400 tuyến cáp ngầm dưới biển, xử lý 99% lưu lượng Internet quốc tế. Mỹ cũng đã nhiều lần ngăn chặn các tuyến cáp biển viễn thông, chủ yếu là cáp quang, kết nối nước này với châu Á. Từ năm 2020 đến nay, nước này đã đóng vai trò quan trọng trong việc hủy bỏ bốn tuyến cáp dự định kết nối giữa Mỹ và Hong Kong.

Năm ngoái, FCC cho biết đang xem xét việc đưa ra quy định mới về quản lý cáp Internet ngầm dưới biển do lo ngại về an ninh. Cơ quan này cũng xem xét việc cấm sử dụng thiết bị hoặc dịch vụ đối với các công ty nằm trong danh sách bị coi là gây ra mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, bao gồm Huawei, ZTE, China Telecom và China Mobile.

Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ đưa ra cảnh báo về nguy cơ từ các thiết bị và công nghệ Trung Quốc. Việc siết chặt kiểm soát và hạn chế sử dụng thiết bị Trung Quốc trong cơ sở hạ tầng viễn thông quan trọng của Mỹ thể hiện nỗ lực của Washington trong việc đảm bảo an ninh quốc gia và bảo vệ dữ liệu của công dân. Tuy nhiên, những động thái này cũng có thể đẩy mạnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ và viễn thông.

Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển và lưu lượng dữ liệu trên Internet tăng lên nhanh chóng, việc bảo vệ cơ sở hạ tầng viễn thông và đảm bảo an ninh dữ liệu trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Mỹ hy vọng rằng việc hạn chế sử dụng thiết bị và công nghệ Trung Quốc sẽ góp phần vào việc xây dựng một môi trường Internet an toàn và đáng tin cậy hơn.

Mới đây, vào tháng 7 năm 2022, FCC cũng đã công bố kế hoạch đưa ra quy định mới nhằm tăng cường bảo vệ hệ thống cáp biển của Mỹ. Khi đề xuất chính thức được áp dụng, chắc chắn sẽ có những tác động trên diện rộng đối với ngành công nghiệp viễn thông và sẽ mở ra một chương mới trong mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc.

Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Không còn là một lĩnh vực xa xôi và chỉ phục vụ mục đích quân sự hoặc nghiên cứu khoa học, công nghệ vũ trụ hiện nay đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực tại Việt Nam. Từ viễn thông, định vị dẫn đường đến viễn thám phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát rừng, đo đạc bản đồ và trồng trọt, công nghệ vũ trụ đã trở thành một công cụ quan trọng giúp chúng ta quản lý và phát triển đất nước.

Ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đã khẳng định rằng công nghệ vũ trụ đã hiện diện trong hầu hết các lĩnh vực tại Việt Nam. “Công nghệ vũ trụ như không khí, chúng ta sử dụng hằng ngày nhưng không nhận ra”, ông Ngọc nói. Không chỉ các bộ, ngành, nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng cũng đã ứng dụng công nghệ này vào thực tiễn. Khối tư nhân cũng bắt đầu tham gia mạnh mẽ, tạo nên làn sóng chuyển động tích cực từ nhà nước sang thị trường.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua. Hạ tầng công nghệ còn yếu, đầu tư chưa bài bản, thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành và chưa có chiến lược phát triển dài hơi. Ngoài ra, việc vận hành hệ thống dữ liệu vệ tinh đòi hỏi kiến thức đa ngành nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao lại đang thiếu nghiêm trọng.

Cục Viễn thám Quốc gia kiến nghị Chính phủ cần có chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, đầu tư hạ tầng công nghệ một cách căn cơ để ngành vũ trụ Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội. PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho rằng muốn phá vỡ rào cản và thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn, không chỉ dừng ở mốc 10 năm mà phải nhìn tới 2040-2050.

Vũ trụ không chỉ là lĩnh vực khoa học – công nghệ chiến lược mà đang trở thành một ngành kinh tế đầy tiềm năng. Kinh tế vũ trụ toàn cầu được dự báo sẽ đạt quy mô 1.400 tỉ USD vào năm 2030, với sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới. Việt Nam cần xác lập vị trí trong bức tranh này, không chỉ bằng ứng dụng vệ tinh, viễn thông mà còn thông qua các dịch vụ, sản phẩm công nghiệp phụ trợ và giáo dục khoa học.

Để đột phá, cần đưa công nghệ địa không gian vào chương trình chuyển đổi số quốc gia như một “lớp nền” của hệ thống số. Đồng thời, cần có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi sai lệch thông tin do công nghệ cũ để khuyến khích áp dụng dữ liệu mới. Bên cạnh đó, các chương trình phổ cập kiến thức vũ trụ cho học sinh, sinh viên và cán bộ công quyền cũng cần được triển khai rộng khắp.

Như vậy, có thể thấy rằng công nghệ vũ trụ đang đóng một vai trò ngày càng quan trọng trong sự phát triển của Việt Nam. Tuy nhiên, để có thể tận dụng tối đa những lợi ích mà công nghệ vũ trụ mang lại, chúng ta cần có những chiến lược phát triển dài hạn, đầu tư hạ tầng công nghệ và thu hút, giữ chân nhân tài. Với những nỗ lực và quyết tâm, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một nước mạnh về vũ trụ trong tương lai.

Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang đẩy mạnh công nghệ vũ trụ để phục vụ cho các mục đích kinh tế, xã hội và khoa học. Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, từ hệ thống định vị toàn cầu GPS đến viễn thám và viễn thông vệ tinh. Việt Nam cũng không ngoại lệ, và đã có những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực này.

Trong tương lai, công nghệ vũ trụ sẽ tiếp tục phát triển và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Việc phát triển công nghệ vũ trụ sẽ giúp chúng ta khám phá và hiểu rõ hơn về vũ trụ, cũng như mang lại những lợi ích kinh tế và xã hội cho nhân loại.

Ngày 19-7, tại Hà Nội, Ban Quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp thành phố Hà Nội và Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel) đã tổ chức Lễ ký kết Thỏa thuận hợp tác chiến lược giai đoạn 2025–2030. Sự kiện này đánh dấu một bước phát triển mới trong mối quan hệ hợp tác giữa hai bên, với mục tiêu xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, phát triển công nghiệp công nghệ cao và đô thị thông minh tại Thủ đô.

Thỏa thuận hợp tác này là sự tiếp nối và nâng tầm mối quan hệ hợp tác chiến lược giữa Ban Quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp thành phố Hà Nội và Viettel, vốn đã được thiết lập từ năm 2019. Với 19 nội dung hợp tác cụ thể, bao trùm 3 lĩnh vực lớn là đầu tư, xây dựng hạ tầng; phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; xây dựng đô thị thông minh, thỏa thuận lần này thể hiện quyết tâm của hai bên trong việc đồng hành và phát huy thế mạnh lẫn nhau vì mục tiêu phát triển bền vững.

Tại sự kiện, đại diện hai bên đã thống nhất các nguyên tắc hợp tác trên tinh thần tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi, bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật và tôn trọng uy tín, thương hiệu của mỗi bên. Theo nội dung thỏa thuận, Tập đoàn Viettel cam kết trở thành nhà đầu tư chiến lược tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc và các khu công nghệ cao, khu công nghiệp khác trên địa bàn Hà Nội. Viettel sẽ đẩy mạnh đầu tư vào các lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo, viễn thông, chuyển đổi số và thử nghiệm có kiểm soát các mô hình kinh doanh đổi mới sáng tạo.

Về phía Ban Quản lý, đơn vị cam kết tạo điều kiện thuận lợi tối đa trong khuôn khổ pháp luật để Viettel triển khai nhanh chóng các dự án đã, đang và sẽ đầu tư, bao gồm việc hỗ trợ thủ tục pháp lý, quy hoạch, hạ tầng kỹ thuật và xúc tiến đầu tư. Ban Quản lý cũng sẽ phối hợp với Viettel xây dựng Khu Công nghệ cao Hòa Lạc trở thành đô thị khoa học và công nghệ thông minh, thí điểm các mô hình đô thị hiện đại, an toàn và bền vững.

Thỏa thuận cũng xác định rõ các hoạt động đồng hành của hai bên trong phát triển hạ tầng số, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, xây dựng nền tảng quản lý điều hành thông minh, thiết lập hệ thống dữ liệu tích hợp giữa các khu công nghiệp, công nghệ cao trên địa bàn Hà Nội. Viettel sẽ tham gia tư vấn, cung cấp giải pháp, chia sẻ hạ tầng và hỗ trợ Ban Quản lý trong triển khai các đề án về đô thị thông minh, chuyển đổi số và nghiên cứu phát triển.

Tính đến thời điểm hiện tại, Viettel là nhà đầu tư lớn nhất tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc với 6 dự án đang triển khai, tổng vốn đăng ký gần 11.625 tỷ đồng và đang tiếp tục điều chỉnh tăng thêm, dự kiến thêm khoảng 4.000 tỷ đồng. Các dự án của Viettel tại đây được đánh giá là điển hình trong việc kết hợp hiệu quả giữa nghiên cứu – triển khai – sản xuất – thương mại hóa các sản phẩm công nghệ cao, phục vụ cả quốc phòng và dân sự.

Việc ký kết thỏa thuận hợp tác lần này là minh chứng rõ ràng cho định hướng phát triển Khu Công nghệ cao Hòa Lạc theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây cũng là bước đi cụ thể nhằm hiện thực hóa chủ trương của Trung ương và thành phố Hà Nội trong việc xây dựng Hòa Lạc trở thành hạt nhân khoa học – công nghệ, là trung tâm đổi mới sáng tạo dẫn dắt sự phát triển của Thủ đô và đất nước.

Ngày 18/7, tại Hà Nội, Tổng công ty Công nghệ – Viễn thông Toàn cầu (Gtel) đã tổ chức Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm và triển khai phương hướng, nhiệm vụ công tác 6 tháng cuối năm 2025. Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an đã tham dự và phát biểu chỉ đạo tại hội nghị.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Gtel đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong sản xuất, kinh doanh và xây dựng doanh nghiệp. Các dự án đang được triển khai với tinh thần quyết liệt, quyết tâm về đích theo đúng tiến độ được lãnh đạo Bộ giao. Một số dịch vụ mới của Gtel như Gcheck, Gtel Post, GSafe đã được triển khai, vận hành ổn định và mở rộng thị trường. Các sản phẩm, dịch vụ mũi nhọn phục vụ cho công tác chuyển đổi số quốc gia như dịch vụ xác thực điện tử, hệ thống quản lý lưu trú ASM tích hợp với ứng dụng định danh điện tử VNeID đã tiếp tục được ứng dụng vào thực tế và mang lại hiệu quả thực tiễn.

Thượng tá Triệu Mạnh Tùng đề nghị Gtel tiếp tục thực hiện chỉ đạo của Đảng ủy Công an Trung ương, Lãnh đạo Bộ Công an, tập trung thực hiện đề án xây dựng công nghiệp an ninh trong kỷ nguyên phát triển vươn mình của dân tộc. Đồng thời, triển khai những giải pháp về mặt sản phẩm, dịch vụ, con người, hướng tới mục tiêu nâng cao quy mô, vai trò, vị thế của Gtel trong thời gian tới.

Trung tá Điền Văn Kiên, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Gtel nhấn mạnh, xác định 2025 là năm “tăng tốc, bứt phá”, Gtel tiến tới trở thành một tổ hợp công nghệ, công nghiệp an ninh; đa lĩnh vực, tự lực, tự cường. Phát huy thế mạnh của doanh nghiệp trực tiếp phục vụ an ninh, Gtel quyết tâm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ trọng tâm 6 tháng cuối năm 2025, tập trung 4 trụ cột chính gồm công nghệ, chuyển đổi số; cung cấp dịch vụ phục vụ phát triển kinh tế số, xã hội số, công dân số; nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ và công nghiệp an ninh. Từ đó, tiến bước vững chắc tới mục tiêu trở thành hạt nhân của nền công nghiệp an ninh hiện đại, lưỡng dụng, góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển của nền công nghiệp quốc gia và thực hiện thành công các nhiệm vụ về xây dựng lực lượng CAND vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.