Trung Quốc đang tăng tốc trong cuộc đua công nghệ giao diện não – máy tính (BCI) với một bước tiến quan trọng gần đây. Viện Nghiên cứu Não bộ Trung Quốc (CIBR) đã thành công trong việc cấy ghép chip đọc não Beinao-1 lên người, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lĩnh vực công nghệ thần kinh. Thiết bị này có kích thước nhỏ, chỉ bằng một đồng xu, được thiết kế để cấy dưới sọ và hoạt động không dây, cho phép giải mã tín hiệu não thành lời nói, văn bản hoặc điều khiển cử động.
Giáo sư Luo Minmin, Giám đốc CIBR, cho biết một bệnh nhân nữ ngoài 60 tuổi mắc bệnh xơ cứng teo cơ một bên (ALS) đã có thể giao tiếp bằng những câu đơn giản sau khi cấy Beinao-1. Bệnh nhân này đã trải qua một quá trình hồi phục đáng kể, mang lại hy vọng cho những người bị liệt hoặc mất khả năng nói do các bệnh lý thần kinh.
Beinao-1 là sản phẩm của NeuCyber NeuroTech, một công ty công nghệ thần kinh được thành lập bởi CIBR vào năm 2023. Mặc dù ra đời sau các đối thủ lớn của Mỹ, nhóm nghiên cứu Trung Quốc cho biết số lượng bệnh nhân đăng ký thử nghiệm đã vượt quá khả năng tiếp nhận, cho thấy nhu cầu ứng dụng thực tế của công nghệ này là rất lớn.
Cuộc đua BCI đang nóng lên với sự tham gia của các công ty hàng đầu như Neuralink của Elon Musk và Synchron, một startup của Mỹ và Australia được hậu thuẫn bởi Jeff Bezos và Bill Gates. Neuralink cũng đã thử nghiệm cấy ghép trên 5 bệnh nhân, trong khi Synchron dẫn đầu với hơn 10 ca cấy ghép tại Mỹ và Australia.
Mỹ là quốc gia tiên phong trong lĩnh vực công nghệ thần kinh với Sáng kiến Não bộ (BRAIN Initiative) từ năm 2013, tổng vốn đầu tư hơn 3 tỷ USD. Tuy nhiên, Trung Quốc đang tăng tốc đáng kể, dù bắt đầu chậm gần một thập kỷ. Từ năm 2016, công nghệ não đã chính thức được đưa vào Kế hoạch 5 năm Quốc gia, thể hiện rõ định hướng đầu tư dài hạn và xem đây là mũi nhọn chiến lược.
Giáo sư Luo thừa nhận Mỹ vẫn dẫn đầu cả trong công nghệ xâm lấn (cấy chip) và không xâm lấn (thu tín hiệu ngoài sọ), nhưng ông cũng nhấn mạnh sự khác biệt trong cách tiếp cận giữa các bên. Beinao-1 ưu tiên ghi lại tín hiệu từ vùng não rộng hơn, từ đó hỗ trợ người bệnh giao tiếp cơ bản – điều tối quan trọng với những bệnh nhân mất ngôn ngữ do tổn thương thần kinh.
Theo dự báo của Precedence Research, thị trường giao diện não – máy tính toàn cầu có thể đạt 12,4 tỷ USD vào năm 2034, tăng gần 5 lần so với con số 2,6 tỷ USD năm 2023. Đây là lĩnh vực được đánh giá có khả năng thay đổi căn bản y học thần kinh, giúp những người bị liệt, mất giọng nói hoặc thoái hóa não bộ khôi phục khả năng kết nối với thế giới.
Trong tương lai gần, công nghệ BCI được kỳ vọng không chỉ hỗ trợ người bệnh mà còn được ứng dụng trong lĩnh vực học tập, tăng cường trí nhớ, điều khiển thiết bị thông minh bằng ý nghĩ. Công nghệ này hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc điều trị và hỗ trợ các bệnh nhân thần kinh, cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống cho hàng triệu người trên toàn thế giới.
