Khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng vẫn là một thách thức đáng kể đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp (start-up) tại Việt Nam. Tuy nhiên, ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB), cho rằng có những giải pháp để giải quyết vấn đề này.
Tại sự kiện ‘Banking innovation for startups’ do Genesia Ventures và OCB tổ chức vào chiều ngày 18/7, ông Hải đã chia sẻ về những khó khăn mà các start-up gặp phải khi tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng. Theo ông, tư duy truyền thống của các ngân hàng hiện nay vẫn rất khó thay đổi khi xét đến một khoản vay. Thông thường, câu hỏi đầu tiên mà ngân hàng đặt ra là ‘Doanh nghiệp có tài sản đảm bảo không?’. Trong khi đó, nhiều start-up chỉ có ‘cái thân của nhà sáng lập’ làm vốn.
Điều kiện ‘tài sản đảm bảo’ là một phần quan trọng của cơ chế quản lý rủi ro trong ngành tài chính truyền thống. Tuy nhiên, đối với các start-up có mô hình kinh doanh đổi mới và ít tài sản hữu hình, yêu cầu này trở nên bất cập. Một rào cản khác mà start-up gặp phải là tỉ lệ nợ trên vốn thường ở mức cao. Do đặc thù phát triển nhanh và cần ‘đốt tiền’ trong giai đoạn đầu, các start-up có nhu cầu vốn lớn nhưng lại ít vốn chủ sở hữu. Điều này làm gia tăng lo ngại rủi ro tín dụng từ phía ngân hàng.
Không chỉ vậy, sự khác biệt về mô hình hoạt động, chiến lược kinh doanh và tổ chức vận hành khiến bộ phận phân tích tín dụng của ngân hàng gặp khó trong việc đánh giá và quản trị rủi ro đối với start-up. Để giải quyết vấn đề này, ông Hải cho rằng việc thay đổi cách tiếp cận là điều tất yếu nếu ngân hàng muốn hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp.
Niềm tin vào người sáng lập (founder) là yếu tố hàng đầu. Không chỉ với start-up, bất kỳ doanh nghiệp nào, nếu người đứng đầu không tạo được sự tin tưởng thì dù số liệu tài chính có ‘đẹp’ ra sao thì khoản vay cũng khó được phê duyệt. Ngoài ra, nếu nhà sáng lập từng nhiều lần khởi nghiệp (cả thành công và thất bại), có kinh nghiệm, cam kết sẽ tạo được niềm tin lớn cho ngân hàng. Yếu tố này đôi khi không thể đo lường bằng số liệu, mà cần cảm nhận từ việc tiếp xúc, đánh giá tổng thể về con người.
Ngoài tài sản hữu hình, việc start-up có mô hình kinh doanh tốt, tạo ra dòng tiền đều đặn sẽ có khả năng thuyết phục ngân hàng. Nếu start-up cung cấp dịch vụ cho các đối tác uy tín như Pepsi, Coca, Microsoft… thì khoản thu dễ định lượng, bảo đảm dòng tiền thực và minh bạch. ‘Không cần tài sản đảm bảo, nhưng dòng tiền phải chảy qua ngân hàng, để ngân hàng còn theo dõi và quản trị rủi ro’, ông Hải chia sẻ. Các start-up có kế hoạch kinh doanh tốt, dòng tiền ổn thì ‘cứ tự tin nói chuyện với ngân hàng’.
